Van Kalifaat tot IS

In deze lezing staat Islamitische Staat (IS) groot deels centraal. Sinds Islamitische Staat in 2014 vanuit het niets op het politieke wereldtoneel verscheen, lijkt de wereld in verwarring. In deze lezing gaan we in op de geschiedenis van het kalifaat, de geschiedenis IS en het daarmee gepaard gaande geweld. Waarom lukt het de westerse wereld maar niet om grip te krijgen op deze Staat van terreur?

Verlangen naar hoogtijdagen van de islamitische geschiedenis. Met de dood van de profeet Mohammed in 632 was de kern die de vroege islamitische gemeenschap bijeenhield verdwenen. Er was weinig van tevoren geregeld, maar zonder iemand die Mohammeds plaats kon innemen leek alles verloren. Een raad van trouwe volgelingen besloot om Abu Bakr al-Siddiq (gestorven in 634) uit hun midden aan te wijzen als kalief. Het Arabische khalifa betekent letterlijk zoiets als ‘opvolger’, of ‘plaatsvervanger’. De officiële titel van de kalief werd ‘leider der gelovigen’; hij moest de moslimgemeenschap – de umma – voorgaan in het gebed en in de strijd. In Medina zouden vier ‘rechtgeleide’ kaliefen (632-661) regeren. Deze dertig jaren vormen voor veel salafisten een droomtijd waarnaar wordt terugverlangd.

Op 29 juni 2014, de eerste dag van de vastenmaand ramadan, riep de organisatie Islamitische Staat in Irak en Syrië (ISIS) het kalifaat uit. In het bijbehorende handvest meldt Isis voortaan simpelweg als Islamitische Staat (IS) door het leven te gaan. Bovendien claimt de nieuwe kalief Abu Bakr al-Baghdadi ‘de kalief van alle moslims ter wereld’ te zijn en dus niet alleen van zijn veroverde onderdanen in Irak en Syrië. Zodoende zijn alle moslims volgens het handvest van IS verplicht om trouw te zweren aan Al-Baghdadi als religieus én politiek leider.

Sinds het oude kalifaat verloren ging, hebben de moslims volgens IS hun ‘eer’ verloren. IS roept alle moslims dan ook op om zich aan de zijde van de kalief te scharen, ‘zodat jullie weer worden zoals jullie eens waren, koningen van de aarde en de strijd’. Door de term ‘kalifaat’ te gebruiken, eigent IS zich een lange en gecompliceerde geschiedenis toe. Ook uit het handvest blijkt duidelijk dat de organisatie zich expliciet verbindt met de hoogtijdagen van de islamitische geschiedenis. Dit blijkt ook uit de aangenomen naam van de nieuwe kalief: Abu Bakr, de eerste kalief na de dood van de profeet Mohammed.

Nu lijkt het IS kalifaat verslagen te zijn, maar hun ideologie is nog springlevend.

• Duur: 1,5 uur
• Prijs €250 (excl eigen vervoer)