Midden-Oosten, een gevaarlijk labyrint

Het Midden-Oosten is al meer dan een eeuw de meest broeierige regio in de wereld. Sinds de verdeling door Engelsen en Fransen na de overwinnen op de Turken in WO I, de oprichting van de staat Israël en de geallieerde inval in Irak, lijkt de chaos er compleet. Yezidi’s, Koerden, Alevieten, Soennieten, Sjiieten, IS en Al Qaida. Wie is wie en waarom? Snapt u het nog?
Nu, ruim acht jaar na het begin van de Arabische Lente is het Midden-Oosten grotendeels veranderd in een conflictzone waar landen en religieuze stromingen elkaar bestrijden, burgeroorlogen worden uitgevochten en de Islamitische Staat (IS) en Al Qaida de chaos hebben aangegrepen om een moorddadig bewind in te stellen.

In deze cursus proberen we het gevaarlijk labyrint dat het Midden-Oosten tegenwoordig is te ontrafelen.

• Duur: vier wekelijkse lessen van 2 uur (19:00-21:00)
• Data:
• Prijs: € 110,00
• Locatie: OBA, Oosterdokskade 143
• Voor meer informatie en inschrijving klik hier.

Midden-Oosten, een gevaarlijk labyrint*

Wij kennen T.E. Lawrence als een van de meest iconische figuren uit het begin van de 20ste eeuw. Zijn leven is het onderwerp geweest van films, biografieën, verschillende toneelstukken en ontelbare artikelen, monografieën en proefschriften. Zijn eigen oorlogsherinneringen, Seven Pillars of Wisdom, worden bijna een eeuw na de eerste publicatie nog altijd gelezen. Het boek en de film vormen de rode draad van deze cursus. Generaal Edmund Allenby, de Britse opperbevelhebber in het Midden-Oosten tijdens de Eerste Wereldoorlog zei over hem: ‘Er is geen andere man die ik ken, die had kunnen bereiken wat Lawrence deed.’

Inhoud van de cursus:

1 De opkomst en ondergang van het Ottomaanse Rijk

Het huidige Midden-Oosten is een ingewikkelde constellatie van volken en staten die elkaars grenzen of bestaansrecht betwisten. De verschillende groepen grijpen hierbij regelmatig naar de wapens, wat al geleid heeft tot een aantal bloedige oorlogen en burgeroorlogen. Het ziet er niet naar uit dat aan deze situatie snel een eind zal komen. Omdat duurzame oplossingen uitblijven, dringt zich soms het gevoel op dat ‘het altijd zo geweest is en altijd wel zo zal blijven’. In dit eerste college zullen we zien dat het is niet altijd zo geweest.

2 Franse- en Britse overheersing

In de loop van de 19e eeuw kwam het Midden-Oosten steeds meer onder de invloed van koloniserende West-Europese landen te staan. Na de verovering van Egypte door Napoleon, brokkelde de invloed van het Ottomaanse Rijk als snel af. In 1914 koos het Ottomaanse Rijk de zijde van de Duitsers, een historische vergissing zoals later zou blijken.

3 Over conservatieven, radicalen en fundamentalisten

Al sinds jaar en dag zweren de Egyptenaren trouw aan één persoon, of die nu farao of president heet. Vanuit dat idee maakte filmmaakster Jihan El-Tahri een indrukwekkende serie van drie docu-films over de ‘moderne farao’s’: Gamal Abdel Nasser, Anwar Sadat en Hosni Mubarak. Nassers (radicalen) harde onderdrukking van de Moslimbroederschap verbindt ze met de latere opkomst van islamitische terreurgroepen (fundamentalisten). Sadat probeerde van Egypte een moderne, kapitalistische maatschappij te maken. En Mubarak werd afgerekend op de corruptie en zelfverrijking en het brute geweld van de politie.

4. De Arabische wereld als speelbal van het Westen

Sinds olie de brandstof is geworden van de wereldwijde economie hebben met name Westerse landen er alles aangedaan hun invloed in het Midden-Oosten nog verder te vergroten. Daarbij steunden zij regimes in deze broeierige regio. Twee golfoorlogen hebben het geopolitieke landschap ingrijpend veranderd. Met als gevolg dat er sinds 2013 enorme stromenvluchtelingen opgang zijn gekomen. Zou dat anders zijn geweest als Lawrence zijn plannen met het Midden-Oosten ten uitvoer had kunnen brengen?

*Deze cursus wordt ook aangeboden door de Volksuniversiteit Amsterdam.