Tutanchamon speelde al backgammon

Egypte

Wanneer je een dag door de straatjes van Caïro slentert valt je op hoeveel koffiehuizen er zijn. Nou is ‘koffiehuis’ wel een heel chique aanduiding. In de regel zijn het niet meer dan een kleine en donkere ruimtes. Ervoor op de stoep staan plastic stoeltjes. Tussen stoelen kleine tafeltjes. Vreemd genoeg is het er bijna altijd druk. Al vroeg in de ochtend zitten de eerste Egyptenaren al aan de shisha, de waterpijp en een kopje ahwa, Turkse koffie.

Als je ook even de tijd neemt voor een kop koffie en een waterpijp bij een koffiehuis, is er een goede kans dat je mannen een spelletje Towla, backgammon ziet spelen. Het huidige backgammon spel komt waarschijnlijk van de Sumeriërs uit het zuiden van Mesopotamië. Ook in het oude Egyptisch bestond een spel genaamd Senet en was vergelijkbaar met backgammon. Beide spellen zijn lid van de familie van de bordspellen en behoren tot de oudste spelletjes in de wereld.

In het graf van Tutanchamon zijn verschillende backgammonspelen gevonden. En de Romeinen werden fanatieke spelers van het spel nadat Cleopatra het in Rome introduceerde. Via de oude handelsroutes dook het spel ook op in Japan, India, China en zelfs Mexico.

Backgammon wordt gespeeld door twee spelers. Na het gooien van de dobbelstenen proberen ze ieder al hun 15 schijven als eerste naar de overzijde van het bord te verplaatsen. Er zijn allerlei strategieën om te winnen. En natuurlijk met dobbelstenen, want die brengen veel geluk.

“Backgammon is een spel voor farao’s, koningen en spionnen”, zegt de man aan het tafeltje naast mij plechtig. “Om te winnen bij backgammon moet je geluk hebben en een beetje goed zijn in kansberekening. Backgammon is een oud spel en wij spelen het nog iedere dag!”

Ook ik moet er aan geloven. Al vaker heb ik een poging ondernomen om het spel in de vingers te krijgen. Het spel is eenvoudig te leren. Zo moeilijk is het nu ook weer niet. En met die kansberekening valt het ook wel mee. De grootste moeilijkheid, zo blijkt telkens weer, is het tempo waarin het spel gespeeld wordt. Aldoor hoor je het geratel van de dobbelsteentjes die in hoog tempo en met veel kracht in de houten speldoos worden gesmeten. 

Het spel is onderdeel van de sociale contacten. Tijdens de koffie- en waterpijpsessies worden de laatste politieke ontwikkelingen in Egypte uitvoerig doorgenomen. Toen afgelopen november in de Mohammed Mahmoudstraat een veldslag werd uitgevochten tussen jonge demonstranten en de Egyptische oproerpolitie, zaten een straten verderop Egyptenaren gewoon aan hun koffie, waterpijp en speelden backgammon. Alsof er geen massa’s stenen door de lucht vlogen en erg geen tientallen gewonden werden afgevoerd.

Ook toen streek ik neer op het terrasje van een koffiehuis. Ik kreeg er van de uitbater Coca-Cola om mijn door traangas geplaagde ogen te deppen. En ik vroeg me verbaasd af hoe die mannen zo rustig een spelletje backgammon konden spelen. Het antwoord was even veelzeggend als eenvoudig: “daar vechten ze met stenen en wij strijden met schijven, da’s een stuk vredelievender”. Daar was geen spelt tussen te krijgen. Opstanden, revoluties, parlementsverkiezingen en presidentsverkiezingen, zo komen en gaan. Maar het leven van alledag gaat gewoon door.

Een spelletje backgammon of domino schept een band en doet je de dagelijkse problemen en zorgen vergeten. Al is het maar voor even. 

Leave Comment